Αποβολή μαθητών από την τάξη: μαρτυρίες εκπαιδευτικών
Ένα από τα πιο συνήθη διλήμματα των εκπαιδευτικών που ερωτήθηκαν (κάτι που ισχύει όχι μόνο για τους εκπαιδευομένους και τους Απόφοιτους Εκπαιδευτικούς) αφορούσε το τι πρέπει να κάνουν όταν δεν μπορούσαν να αποτρέψουν έναν ή περισσότερους μαθητές από το να χαλάσουν το κλίμα εργασίας μέσα στην τάξη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συμπεριφορά που δημιουργούσε το πρόβλημα ήταν ακραία (βλ. Κεφάλαιο 7) και, υπό μία έννοια, καθιστούσε ευκολότερη την απόφαση, συνήθως, όμως, ήταν δύσκολο να αποφασίσει κανείς εάν κάποιος μαθητής είχε χάσει, λόγω της συμπεριφοράς του, το δικαίωμα να παραμείνει στην τάξη. Οι αποφάσεις αυτές περιπλέκονταν από το γεγονός ότι τα σχολεία (και σε κάποιες περιπτώσεις τα τμήματα) εφάρμοζαν διαφορετική πολιτική για τη διαχείριση τέτοιων δυσκολιών και διαφορετικά «επίπεδα ανοχής» για την ενόχληση που προκαλείται από τους μαθητές. Η φύση της τάξης και η «φιλοσοφία αντιμετώπισης των μαθητών» στο εκάστοτε σχολείο (βλ. σελ. xx) μπορούν επίσης να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα τέτοιου είδους μέτρων που επιβάλλονται σε μαθητές. Σε ορισμένα σχολεία, ομάδες μαθητών ενδέχεται να υποστηρίξουν σιωπηρά ή απροκάλυπτα την αποβολή των μαθητών από την τάξη. Σε άλλες περιπτώσεις, οι μαθητές ενδέχεται να είναι με το μέρος του εκπαιδευτικού που επιβάλλει την αποβολή:
«Εδώ, είμαστε τυχεροί γιατί σε γενικές γραμμές τα παιδιά χαίρονται που τους ξεφορτώνονται… “Τέλεια, έφυγε απ’ την τάξη”. Το βλέπω ότι τους ικανοποιεί αυτό, ότι βρήκες μια λύση, έκανες κάτι».
(Απόφοιτος Εκπαιδευτικός)
Αυτό δεν ήταν το μοναδικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η στάση των άλλων μαθητών επηρεάζει τη λήψη απόφασης σχετικά με την αποβολή κάποιου από την τάξη. Στην περίπτωση που ακολουθεί, το γεγονός ότι οι άλλοι μαθητές «έμεναν στο παιχνίδι» και δεν συνεργάζονταν με τον δύσκολο μαθητή οδήγησε τον εκπαιδευτικό να αποφασίσει να μην αποβάλει τον μαθητή από την τάξη:
«Δεν μπορούσα να ισχυριστώ ότι η συμπεριφορά του δεν επηρέαζε την ποιότητα του μαθήματος για τους υπόλοιπους μαθητές… αλλά το μάθημα συνεχίστηκε, οι μαθητές διδάχτηκαν κάτι, δεν ήταν τέλειο, αλλά σχεδόν όλοι οι μαθητές “έμειναν στο παιχνίδι”, καταλάβαιναν πως έκανα ό,τι μπορούσα, ότι προσπαθούσα να φερθώ λογικά. Σιωπηρά, ήταν με το μέρος μου, παρόλο που δεν μπορούσαν να κάνουν πολλά για να με βοηθήσουν».
(Τέσσερα χρόνια διδασκαλίας, εργάζεται σε «δύσκολο» σχολείο)
Παρόλο που σε έναν βαθμό επαφίεται στην κρίση του εκάστοτε εκπαιδευτικού το αν και υπό ποιες συνθήκες θα αποβάλει μαθητές από την τάξη, η λήψη της απόφασης επηρεάζεται από τις πολιτικές και τις πρακτικές του σχολείου και του τμήματος. Σε ορισμένα σχολεία, έχει συμφωνηθεί ότι, αν ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να αποτρέψει έναν μαθητή από το να εμποδίσει το μάθημα των υπολοίπων, ακόμα και σε περιορισμένο βαθμό, δεν θα πρέπει να επιτραπεί στον εν λόγω μαθητή να παραμείνει στην τάξη. Σε άλλα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί παροτρύνονται να αντιμετωπίζουν την αποβολή από την τάξη ως έσχατο μέτρο και, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, να προσπαθούν να ξαναφέρνουν τους μαθητές μέσα στην τάξη το συντομότερο δυνατό, μετά από μερικά λεπτά «αποσυμπίεσης» και μια προειδοποίηση για τη συμπεριφορά τους.
Σε κάποιες περιπτώσεις, οι αποφάσεις των εκπαιδευτικών επηρεάστηκαν από το πόσο αποδοτικά ήταν τα σχολικά συστήματα:
«Δεν επιτρέπεται να αφήνουμε παιδιά στον διάδρομο. Το σύστημα λέει να στέλνουμε τους μαθητές στην αίθουσα “Αποβολής”, εάν παραφέρονται σε βαθμό που εμποδίζει τη μάθηση των υπολοίπων. Κάποιος πρέπει να έρθει για να τους παραλάβει και να τους συνοδεύσει στην άλλη αίθουσα. Καλό ακούγεται, αλλά μέχρι να φτάσει κάποιος μπορεί να περάσουν μέχρι και 20 λεπτά και, μέχρι τότε, πρέπει απλά να ανεχτείς το παιδί που σου χαλάει το μάθημα. Μερικές φορές, δεν βρίσκεις κανέναν ή δεν έρχεται κανείς, γιατί όποιος έχει αναλάβει την αίθουσα Αποβολής κάθε φορά είτε λείπει είτε το έχει ξεχάσει. Αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι απλά πρέπει να βρω εγώ τη λύση. Ίσως είναι θετικό, γιατί με έβαλε σε διαδικασία να σκεφτώ καλά τι μπορώ να κάνω, πώς να αντιδρώ, με βοήθησε να βασίζομαι περισσότερο στον εαυτό μου, αλλά ζηλεύω άλλους συναδέλφους Απόφοιτους Εκπαιδευτικούς, οι οποίοι έχουν ένα δίκτυο υποστήριξης από ανθρώπους στο τμήμα τους».
(Απόφοιτος Εκπαιδευτικός)
(Ένας Απόφοιτος Εκπαιδευτικός μίλησε με νοσταλγία για την τοποθέτησή του σε ένα σχολείο, στο οποίο δύο εύσωμα μέλη του προσωπικού που δεν ήταν εκπαιδευτικοί έρχονταν σχεδόν άμεσα και συνόδευαν τους ταραξίες σε μια αίθουσα απομόνωσης, αλλά αυτό το επίπεδο «εξυπηρέτησης» δεν ήταν ευρέως διαθέσιμο).
Θα ήταν πολύ χρήσιμο για τους νέους εκπαιδευτικούς να υπήρχε ένα σαφές σύνολο κριτηρίων για το πότε πρέπει να αποβάλλονται οι μαθητές από την τάξη, όπως η αρχή που περιγράφει μία Προϊσταμένη Τμήματος:
«Εάν ο μαθητής εμποδίζει τη μάθηση των υπολοίπων… εάν δεν επιτρέπει τη μάθηση στους μαθητές που θέλουν να μάθουν και δεν σταματήσει αφού του το ζητήσουν και τον προειδοποιήσουν… ο μαθητής πρέπει να περάσει έξω».
Ωστόσο, παρόλο που αυτό μπορεί να είναι άκρως εφαρμόσιμο σε μερικά σχολεία, σε άλλα δεν είναι εφικτό:
«Υπήρχε μια αίθουσα διαλείμματος, αλλά για ακραίες συμπεριφορές… για λιγότερο ακραία πράγματα, έπρεπε απλά να τους βγάλεις έξω για λίγα λεπτά για να ηρεμήσουν, να μιλήσεις ήρεμα μαζί τους εκτός τάξης, ώστε να μην κάνουν επίδειξη μπροστά στους φίλους τους. Όλοι ξέραμε ότι, αν βγάζαμε έξω κάθε παιδί που έκανε αταξίες, το σύστημα δεν θα το άντεχε. Δεν ήταν ιδανικό, αλλά έπρεπε να διαχειριστείς την κατάσταση όσο καλύτερα μπορούσες, για να περιορίσεις τις αρνητικές συνέπειες. Ποιο είναι το καλύτερο που μπορώ να κάνω, δεδομένου ότι η κατάσταση είναι δεινή;»
(Δεύτερος στην Ιεραρχία Τμήματος σε σχολείο στο οποίο έχουν εφαρμοστεί Ειδικά Μέτρα)
Τα παραδείγματα αυτά υπογραμμίζουν τη σημασία του να είναι οι εκπαιδευτικοί ευέλικτοι, να έχουν αντοχές και να βασίζονται στον εαυτό τους. Μέρος της εκμάθησης της διδασκαλίας αφορά τη διαχείριση καταστάσεων που δεν είναι ιδανικές. Δεδομένου του εύρους των ανθρώπων και των παραγόντων που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής ενός εκπαιδευομένου ή Αποφοίτου Εκπαιδευτικού, θα προκαλούσε έκπληξη αν όλοι οι συνάδελφοι και όλες οι πτυχές ενός σχολείου χαρακτηρίζονταν από τελειότητα. Διάφοροι πεπειραμένοι σύμβουλοι υποστήριξαν ότι ένας βαθμός «προσαρμοστικότητας», «γρήγορης προσαρμογής, αντίληψης» θα ήταν πολύ χρήσιμο χαρακτηριστικό για τους νέους εκπαιδευτικούς, σε αντίθεση με το να «περιμένουν τις απαντήσεις στο πιάτο» (Εκπαιδευτής Εκπαιδευτικών). Όπως το έθεσε ένα άλλος εκπαιδευτής εκπαιδευτικών:
«Έχει να κάνει με την ικανότητά τους να προσδιορίζουν τα όρια της αποδεκτής “κανονικής”συμπεριφοράς. Δεν έχει να κάνει μόνο με τις δικές σου αξίες και τα δικά σου πρότυπα, αλλά και με του σχολείου, και εκεί οι διαφορές μπορεί να είναι μεγάλες. Σε ορισμένα σχολεία, τα πράγματα είναι πολύ αυστηρά και περιμένουν από τον δάσκαλο να βγάζει τα παιδιά έξω με την παραμικρή ενόχληση κατά τη διάρκεια του μαθήματος, σε άλλα περιμένουν ο δάσκαλος να αντεπεξέλθει σε πολλά και να κρατά τα παιδιά μέσα (στην τάξη). Έχει να κάνει με την ταχύτητα με την οποία ορισμένοι εκπαιδευόμενοι συντονίζονται με τους κανόνες και τις συμβάσεις που εφαρμόζονται σε συγκεκριμένα σχολικά περιβάλλοντα. Έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα αντιλαμβάνονται, μαθαίνουν και προσαρμόζονται».
Εκτός από τα ζητήματα «υγείας και ασφάλειας» και τη βίαιη, επιθετική ή απειλητική συμπεριφορά, ένα από τα κριτήρια για την αποβολή των μαθητών εκτός τάξης, το οποίο αναφέρθηκε από πολλούς πεπειραμένους εκπαιδευτικούς, ήταν η επίμονη και «στοχευμένη» ενόχληση, δηλαδή μια συμπεριφορά που είχε ως σκόπιμη πρόθεση να διαλύσει το μάθημα:
«Εάν είναι προμελετημένο… εάν ο μαθητής σκόπιμα προσπαθεί να σαμποτάρει ολόκληρο το μάθημα και πρόκειται για μια συνεχή επίθεση σχεδιασμένη να διακόψει τη μάθηση. Τότε πρέπει να τον βγάλεις έξω… Μπορείς να ανεχτείς ορισμένα περιστατικά, εάν είναι αυθόρμητα – ορισμένοι μαθητές είναι πολύ ασταθείς, αλλά είναι παιδιά, έχουν συναισθήματα, μερικά από αυτά έχουν πολλά προβλήματα και όντως αναστατώνονται κάποιες φορές. Εμείς είμαστε οι ενήλικες, πρέπει να είμαστε σε θέση να το καταλαβαίνουμε αυτό και εάν πρόκειται για μια στιγμή ανοησίας ή έλλειψης ελέγχου και μετά σταματούν και ηρεμούν, τότε συνήθως δεν υπάρχει πρόβλημα».
(Τέταρτος χρόνος διδασκαλίας σε «δύσκολο» σχολείο)
«Πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό, όπου μπορείς να πεις “δεν πειράζει, έλα να μιλήσουμε στο τέλος του μαθήματος” ή για συνεχή επίθεση στο μάθημα, μια σκόπιμη αμφισβήτηση της εξουσίας σου, που θα συνεχιστεί μέχρι να την αντιμετωπίσεις; Αν πρόκειται για το δεύτερο, ίσως να αρχίσεις να σκέφτεσαι να τους βγάλεις από το μάθημα, εάν έχεις ήδη δοκιμάσει με προειδοποιήσεις, αλλαγή θέσης και τα λοιπά».
(Πεπειραμένη Προϊσταμένη Τμήματος)
«Έχουμε κάποια παιδιά που τους είναι δύσκολο να συμπεριφερθούν φυσιολογικά μέσα στην τάξη. Δεν έχουν αυτοπειθαρχία, αυτοέλεγχο, στοιχειώδεις τρόπους συμπεριφοράς. Αυτός, όμως, είναι ο χαρακτήρας τους, δεν προσπαθούν κυνικά να χαλάσουν το μάθημα με προμελετημένο τρόπο. Πρέπει να προσπαθήσεις με επιδέξιο τρόπο να τα πείσεις να συμπεριφέρονται σωστά, να τα ηρεμείς, να μάθεις να συνυπάρχεις μαζί τους, να τα καλοπιάσεις για να κάνουν δουλειά. Ο επιδέξιος χειρισμός μπορεί να κρατήσει τα παιδιά μέσα στην τάξη. Κάποιοι εκπαιδευτικοί αποβάλλουν παιδιά από την τάξη πολύ περισσότερο από άλλους. Κάποιες φορές, το σωστό είναι να διώξεις κάποιο παιδί, αλλά δεν μπορείς συνέχεια να διώχνεις ολόκληρες τάξεις. Μερικοί διάδρομοι μοιάζουν με κέντρα προσφύγων κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, επειδή έχουν αποβληθεί από την τάξη πολλοί μαθητές».
(Προϊστάμενος Εκπαιδευτικού Έτους σε «δύσκολο» σχολείο)
«Μερικές φορές είναι απαραίτητο, είναι το σωστό, δεν είναι ένδειξη αποτυχίας του δασκάλου, αλλά, με εξαίρεση τις ακραίες, συνεχιζόμενες περιπτώσεις, πρέπει να γίνει για λίγα λεπτά, για να ηρεμήσουν τα πνεύματα, να γίνει μια ήρεμη συζήτηση και να προσπαθήσεις να ξαναφέρεις τον μαθητή στην τάξη και να προσαρμοστεί».
(Προϊστάμενος Τμήματος σε «δύσκολο» σχολείο)
«Είναι όπως όταν υψώνεις τη φωνή, αν το κάνεις συχνά, όλο και πιο περιορισμένη είναι η ανταπόκριση… και, εάν έχεις ήδη αποβάλει ένα παιδί από την τάξη, με το επόμενο δεν έχεις αποτέλεσμα, όταν έχουν παρέα αισθάνονται πιο δυνατά – έχουν έναν φίλο με τον οποίο μπορούν να παίξουν, να μιλήσουν, να συζητήσουν πώς θα σε εκνευρίσουν περισσότερο… προετοιμάζεις μια μικρή ανταρσία έξω από την τάξη».
(Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτικών)
Σχεδόν χωρίς εξαιρέσεις, οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές που ερωτήθηκαν πιστεύουν ότι υπήρξαν φορές που η αποβολή μαθητών από την τάξη ήταν το κατάλληλο μέτρο. Λειτούργησε ως βαλβίδα ασφαλείας, έδωσε χρόνο για «αποσυμπίεση», για να επιβληθεί το δικαίωμα του εκπαιδευτικού να διδάξει και για να προστατευτούν τα δικαιώματα των μαθητών που ήθελαν να μάθουν.
Οι πεπειραμένοι εκπαιδευτικοί είχαν επίσης άποψη σχετικά με το πώς να αποβάλλονται οι μαθητές από την τάξη. Μια συνηθισμένη άποψη που εκφράστηκε ήταν ότι ορισμένοι εκπαιδευόμενοι και Απόφοιτοι Εκπαιδευτικοί δεν ήταν πολύ αποφασιστικοί, ήταν «διστακτικοί», προειδοποίησαν αλλά δεν το έκαναν πράξη και συχνά αργούσαν να αποβάλλουν τους μαθητές από την τάξη:
«Έπρεπε να μπορώ πολύ γρήγορα να επιλέγω ποιος θα ήταν ο πρώτος που θα έφευγε από την τάξη χωρίς να αφήνω πολύ χρόνο να περάσει από τη σαφή προειδοποίηση, στη συνέχεια το τμήμα θα μπορούσε να διαχειριστεί ένα συγκεκριμένο άτομο και οι υπόλοιποι μαθητές θα ηρεμούσαν. Εάν δεν αντιδράς γρήγορα και αφήνεις την κατάσταση σε σημείο που κάποιοι μαθητές ξεφεύγουν από την αποδεκτή συμπεριφορά, είναι πολύ πιο δύσκολο, γιατί δεν ξέρεις από πού να αρχίσεις, έχει επεκταθεί το πρόβλημα, γίνεσαι αυθαίρετος και άδικος, έχεις χάσει το παιχνίδι. Έμαθα να αντιδρώ νωρίς και πιο αποφασιστικά, παίρνω τα μέτρα μου προτού τα πράγματα ξεφύγουν από τον έλεγχο».
(Απόφοιτος Εκπαιδευτικός)
«Έγινα πιο αποφασιστική όσον αφορά την αποβολή μαθητών από την τάξη, είναι πιο σαφές στο μυαλό μου πότε είναι απαραίτητο, πότε είναι το σωστό. Συνήθως, τη χρονιά του μεταπτυχιακού πιστοποιητικού στην εκπαίδευση (PGCE) είσαι λίγο αβέβαιος. Πρέπει να προειδοποιείς τους μαθητές μία ή περισσότερες φορές και μετά απλά να το κάνεις και να μην περιμένεις πολύ».
(Απόφοιτος Εκπαιδευτικός)
«Αυτό που σιχαίνονται τα παιδιά είναι να μην υπάρχει συνέπεια, είναι οι αυθαίρετες τιμωρίες, όταν κάτι “είναι αδικία” και οι άλλοι μαθητές μπορούν να καταλάβουν ότι είναι αδικία».
(Διευθυντής)
«Ορισμένοι δεν τολμούν να παρέμβουν. Ρωτάω μερικές φορές, “γιατί δεν τον έβγαλες από την τάξη;”. Και απαντούν: “Επειδή ήσουν παρών”. Το βλέπουν σαν εξευτελισμό, σημάδι αδυναμίας. Αφήνουν την κατάσταση να προχωρήσει μέχρι να παρασυρθούν πολλά παιδιά και μετά πανικοβάλλονται και διώχνουν κάποιο παιδί χωρίς προειδοποίηση, απλά επιλέγουν κάποιο τυχαία, επειδή έχουν συγχυστεί από την πίεση».
(Εκπαιδευτής Εκπαιδευτικών)
Οι πλειονότητα των ερωτηθέντων υποστήριξαν τη χρήση «χαμηλών τόνων», διακριτικής έκφρασης και τρόπου συμπεριφοράς όταν ζητούν από μαθητές να περάσουν έξω από την αίθουσα, αντί για θυμωμένες και στομφώδεις λέξεις και κινήσεις:
«Δεν πρέπει να γίνεται σαν να πρόκειται για κάτι σπουδαίο… “Περίμενε έξω για ένα λεπτό και θα έρθω σε λίγο, μόλις ετοιμάσω αυτή την άσκηση…”. Όσο ο μαθητής είναι έξω, πρέπει να αναφέρεις τις επιλογές… να επιστρέψει στην τάξη, να συνεχίσει το μάθημα ήσυχα… αυτό είναι, τελείωσε το θέμα, το ξεχνάμε… απλά συνέχισε το μάθημα ήσυχα».
(Προϊστάμενος Τμήματος σε «δύσκολο» σχολείο)
«Προσπαθώ να το κάνω με ήρεμο τρόπο, χωρίς να γίνει μονομαχία στην Άγρια Δύση… “Μπορείς να περιμένεις έξω ένα λεπτό και θα βγω σε λίγο να συζητήσουμε”. Μπορεί ν’ ανοίξω και την πόρτα και να συνεχίσω να δίνω οδηγίες στους υπόλοιπους μαθητές. Και μετά πολύ ήρεμα θα πάω στον μαθητή, αν δεν έχει ήδη βγει έξω, και θα του υπενθυμίσω ότι πρέπει να περάσει έξω, δεν έχω ξεχάσει τι του είπα».
(Τρίτος χρόνος διδασκαλίας)
Ένα άλλο σύνηθες πρόβλημα με την αποβολή των μαθητών από την τάξη είναι ότι συχνά θέλουν να τραβήξουν την προσοχή όταν βρίσκονται εκτός αίθουσας: πηδούν πάνω κάτω μπροστά στο παράθυρο, κάνουν γκριμάτσες, χτυπάνε το τζάμι, ρωτάνε αν μπορούν να ξαναμπούν μέσα. Η πιο συνηθισμένη προτεινόμενη αντίδραση είναι να «αγνοείς στρατηγικά»:
«Απλά βγάζεις τον μαθητή έξω για 5 ή 10 λεπτά, μέχρι να βαρεθεί και να θελήσει να ξαναμπεί στην τάξη. Αν κάνει φασαρία έξω, απλά τον αγνοείς, συνεχίζεις τη διδασκαλία στην τάξη, σε γενικές γραμμές απλά υποχωρούν μετά από μερικά λεπτά και κάθονται ήσυχα».
(Απόφοιτος Εκπαιδευτικός)
«Ορισμένοι εκπαιδευόμενοι αποβάλλουν μαθητές από την τάξη για πολλή ώρα, ξεχνούν ότι είναι έξω και μετά τα παιδιά αρχίζουν και περιφέρονται. Πρέπει να έχεις τον νου σου αν τα βγάζεις εκτός τάξης, αλλά χωρίς να το καταλαβαίνουν. Πρέπει να προσπαθείς να είσαι χαλαρός και ήρεμος με τους υπόλοιπους μαθητές και να πεταχτείς κάποια στιγμή έξω ανέμελα και να τους μιλήσεις».
(Προϊστάμενος Τμήματος)
Το αν θα είναι «αποτελεσματική» η αποβολή μαθητών από την τάξη, το αν οι μαθητές θα συμπεριφερθούν σωστά αφού επιστρέψουν στην τάξη, το αν θα δεχτούν ή θα αρνηθούν να περάσουν έξω εξαρτάται από το ποια άλλα μέτρα είναι διαθέσιμα για τους εκπαιδευτικούς, από το πόσο «δεμένο» είναι το σύστημα του σχολείου όσον αφορά την παρακολούθηση των περιστατικών, από το κατά πόσο ο εκπαιδευτικός είναι προετοιμασμένος να παρακολουθήσει περιστατικά ενόχλησης και από τον βαθμό στον οποίο οι γονείς θα υποστηρίξουν την απόφαση του σχολείου. Μια ενδιαφέρουσα ερώτηση είναι τι συμβαίνει σε έναν μαθητή που έχει αποβληθεί μια φορά από την τάξη, αλλά συνεχίζει να έχει κακή συμπεριφορά. Τίποτα; «Αυτό είναι όλο;» ή θα υπάρξουν «συνέπειες»; Και ποιος θα αφιερώσει χρόνο και θα καταβάλει προσπάθεια για να αποφασίσει ποιες είναι οι συνέπειες: ο εκπαιδευτικός που απέβαλε τον μαθητή από την τάξη ή το «σύστημα»; Τόσο οι Διευθυντές όσο και οι Προϊστάμενοι Τμημάτων υποστήριξαν ότι ο εκπαιδευτικός που επέβαλε την αποβολή από την τάξη θα πρέπει να προσπαθήσει να αναλάβει έστω μέρος της ευθύνης για την παρακολούθηση του περιστατικού.
«Η αποβολή των μαθητών από την τάξη είναι ένα πιθανό επόμενο βήμα, εάν η αλλαγή θέσης εντός τάξης
δεν είχε αποτέλεσμα. Ιδανικά, σε ένα καλό σύστημα σχολείου ή τμήματος, θα υπάρχει η επιλογή περαιτέρω βημάτων, όπως το να στείλεις τους μαθητές στην αίθουσα διαλείμματος ή να μεταφέρεις έναν μαθητή σε άλλη τάξη. Εάν συνεχιστεί η κακή συμπεριφορά και στο επόμενο ή και στο μεθεπόμενο μάθημα, θα πρέπει να επιβληθεί κάτι πιο αυστηρό, και αυτό μπορεί να απαιτεί τη συμμετοχή των γονέων, του προϊσταμένου εκπαιδευτικού έτους και ούτω καθεξής. Οι εκπαιδευτικοί, όμως, πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να αφιερώσουν χρόνο και να καταβάλουν προσπάθεια για να παρακολουθήσουν το περιστατικό, να κρατήσουν τα παιδιά μέσα στην αίθουσα, να επικοινωνήσουν με τους γονείς και τα λοιπά. Δεν θα πρέπει να μεταθέσουν την ευθύνη σε κάποιον άλλο. Αυτό που καθορίζει το αν η συμπεριφορά των μαθητών διορθώθηκε είναι ό,τι συμβαίνει μετά το μάθημα».
(Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτικών)
«Όταν μιλάς στον μαθητή εκτός αίθουσας, όταν δεν είναι μπροστά στους φίλους του, πρέπει να του εξηγήσεις ότι η κατάσταση είναι σοβαρή, αυτό έχει μεγάλη σημασία. Μπορεί είτε να επιστρέψει στην τάξη και να παραμείνει ήσυχος μέχρι το τέλος του μαθήματος, κι εκεί θα τελειώσει το ζήτημα, είτε θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες και η συμπεριφορά του θα αποτελέσει το θέμα πιο σοβαρών συζητήσεων… με τον επιβλέποντα εκπαιδευτικό, τον υπεύθυνο εκπαιδευτικού έτους, μέσω ενημέρωσης των γονέων. Πρέπει να εξηγήσεις τις πιθανές εξελίξεις με σαφήνεια».
(Προϊστάμενος Τμήματος)
Πώς θα μπορούσαν οι εκπαιδευτικοί να βελτιώσουν την πρακτική τους, λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα σχόλια; Αυτό εξαρτάται από την πρακτική που ήδη εφαρμόζουν όσον αφορά αυτό το θέμα. Μπορεί ήδη να αποβάλλουν μαθητές από την τάξη πολύ εύκολα, επομένως η υπόθεση ότι ορισμένοι εκπαιδευτικοί περιμένουν πολλή ώρα προτού αποβάλουν τους μαθητές από την τάξη δεν ισχύει για αυτούς. Οι εκπαιδευτικοί, ωστόσο, μπορούν να συγκρίνουν τη δική τους πρακτική με αυτή των άλλων εκπαιδευτικών στο ίδιο σχολείο και να σκεφτούν εάν κάποιες φορές η κρίση τους δεν ήταν σωστή, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Μπορούν να πειραματιστούν για να διαπιστώσουν εάν κάποιες μικρές αλλαγές στον τρόπο που συνήθως αντιδρούν θα έχουν άλλα αποτελέσματα και μπορούν να ρωτήσουν άλλους εκπαιδευτικούς (ιδιαίτερα όσους έχουν υψηλή βαθμολογία στην 10βαθμη κλίμακα) πώς διαχειρίζονται το θέμα της αποβολής των μαθητών από την τάξη.